به گزارش پُل اکونومیک این سفر با هدف تقویت روابط اقتصادی، تجاری و فرهنگی و شناسایی ظرفیت‌های مشترک صورت گرفت. تاجیکستان، به‌عنوان یکی از کشورهای حوزه تمدن فارسی و عضو سازمان همکاری شانگ های، ظرفیت‌های زیادی برای توسعه روابط با ایران دارد.
اهداف و ترکیب هیأت اعزامی
هیأت اعزامی ایران شامل رؤسای اتاق‌های استانی، کمیسیون‌های تخصصی و فعالان اقتصادی در حوزه‌های خدمات فنی‌ومهندسی، صنایع غذایی، معدن، کشاورزی، پوشاک، دارو، بسته‌بندی، حمل‌ونقل و گردشگری بود. این هیأت در همایش تجاری ایران و تاجیکستان شرکت کرد و نشست‌هایی با مقامات و فعالان اقتصادی تاجیکی برگزار کرد. هدف از این سفر بررسی راهکارهای گسترش سطح همکاری‌ها، معرفی توانمندی‌های ایران و مذاکره در خصوص پروژه‌های مشترک بود.
ظرفیت‌های تجاری و اقتصادی دو کشور
ایران و تاجیکستان با توجه به اشتراکات فرهنگی و تاریخی، فرصت‌های مناسبی برای توسعه روابط دارند. در حال حاضر، ارزش مبادلات تجاری دو کشور سالانه حدود 250 میلیون دلار است. ایران ششمین شریک تجاری تاجیکستان است و به دنبال ارتقای این جایگاه است. تاجیکستان عمدتاً واردات خود را از حوزه‌های انرژی، کالاهای مصرفی و ماشین‌آلات انجام می‌دهد، درحالی‌که صادرات آن شامل طلا، نقره، پنبه، آلومینیوم، و محصولات غذایی مانند میوه‌های خشک‌شده است. ایران نیز با ظرفیت‌های گسترده در تولید مصالح ساختمانی، تجهیزات پزشکی، محصولات کشاورزی، و خدمات فنی‌ومهندسی، می‌تواند نیازهای متنوع تاجیکستان را تأمین کند.
برنامه‌های حوزه گردشگری
وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در جریان این سفر تأکید کرد: تاجیکستان با توجه به زبان و فرهنگ مشترک، جایگاهی کلیدی در توسعه روابط گردشگری ایران دارد. طبق آمارهای موجود، تعداد گردشگران تاجیک که به ایران سفر می‌کنند حدود 8 هزار نفر است، درحالی‌که تعداد گردشگران ایرانی به تاجیکستان نیز حدود 8500 نفر برآورد می‌شود. توافق شد این تعداد به 100 هزار نفر افزایش یابد. توسعه گردشگری بین دو کشور می‌تواند به تقویت اشتغال و رونق اقتصادی در هر دو کشور کمک شایانی کند.
امضای تفاهم‌نامه‌های همکاری
یکی از مهم‌ترین دستاوردهای این سفر، امضای 13 تفاهم‌نامه همکاری در حوزه‌های اقتصادی، تجاری، و سرمایه‌گذاری بود. این تفاهم‌نامه‌ها شامل ایجاد زیرساخت‌های مشترک، سرمایه‌گذاری در حوزه‌های صنعتی و کشاورزی، و تقویت همکاری‌های فنی‌ومهندسی بود. وزیر توسعه اقتصاد و تجارت تاجیکستان اعلام کرد که این کشور علاقه‌مند است ایران به اولین شریک تجاری تاجیکستان تبدیل شود.
توسعه زیرساخت‌های حمل‌ونقل و سرمایه‌گذاری مشترک
یکی از مسائل مهم مطرح‌شده در نشست‌های مشترک، بهبود زیرساخت‌های حمل‌ونقل بود. به دلیل عدم امکان تردد واگن‌های ایرانی در منطقه CIS، پیشنهاد شد واگن‌های تاجیکی برای حمل بار ایرانی به کار گرفته شوند. این اقدام می‌تواند معضلات لجستیکی را حل کرده و به افزایش حجم تجارت کمک کند. همچنین پیشنهاد شد تعرفه‌های ترجیحی برای برخی محصولات بین دو کشور برقرار شود.
افتتاح پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی
در راستای تقویت روابط فرهنگی، پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی در شهر دوشنبه با حضور سیدرضا صالحی امیری، وزیر میراث فرهنگی ایران، و مطلوبه خان ستاریان، وزیر فرهنگ تاجیکستان، افتتاح شد. این پژوهشگاه با هدف پژوهش بر روی ریشه‌های زبانی و گویشی دو کشور و تداوم هویت فرهنگی مشترک تأسیس شده است.
صالحی امیری در این مراسم اظهار کرد: زبان فارسی، به‌عنوان زبان عرفان، اخلاق و فرهنگ، یکی از عناصر اصلی هویت دو ملت ایران و تاجیکستان است.
وی همچنین تأکید کرد: پروژه‌های پژوهشی این مرکز می‌تواند به تعمیق روابط فرهنگی دو کشور کمک کند.
نقش استراتژیک تاجیکستان در منطقه
تاجیکستان به دلیل موقعیت جغرافیایی خود، پل ارتباطی ایران با قفقاز و اوراسیا محسوب می‌شود. در این سفر تأکید شد که با بهره‌گیری از این موقعیت و اشتراکات فرهنگی، روابط اقتصادی نیز گسترش یابد. رئیس اتاق ایران، تاجیکستان را بازاری استراتژیک برای سرمایه‌گذاران ایرانی معرفی کرد و به مزیت‌های رقابتی ایران در حوزه‌های صادرات محصولات ساختمانی، دارویی و کشاورزی اشاره کرد.
نتایج نشست‌های اقتصادی و فرهنگی
در نشست‌های مختلف، طرفین بر تقویت همکاری در حوزه‌های خدمات فنی‌ومهندسی، پتروشیمی، نفت، گاز، و تجهیزات پزشکی تأکید کردند. همچنین، زمینه برای صادرات محصولات ایرانی با کیفیت بالا مانند مصالح ساختمانی، صنایع دستی، و محصولات پتروشیمی فراهم شد. پیشنهاد شد تاجیکستان فهرستی از نیازهای سرمایه‌گذاری خود را ارائه دهد تا شرکت‌های ایرانی بتوانند در این حوزه‌ها مشارکت کنند.
چالش‌ها و راهکارها
یکی از چالش‌های مطرح‌شده در این سفر، ضعف زیرساخت‌های حمل‌ونقل و موانع بانکی بود. پیشنهاد شد تفاهم‌نامه‌های جدیدی در حوزه ریلی و بانکی منعقد شود تا تبادل کالا و سرمایه بین دو کشور تسهیل شود. همچنین، طرفین بر اهمیت شفافیت قوانین سرمایه‌گذاری و ایجاد ضمانت‌های لازم برای سرمایه‌گذاران تأکید کردند.
سفر هیأت تجاری ایران به تاجیکستان، نقطه عطفی در روابط دوجانبه محسوب می‌شود. امضای 13 تفاهم‌نامه، افتتاح پژوهشگاه فرهنگ فارسی تاجیکی، و توافقات گردشگری از جمله دستاوردهای این سفر بود. با توجه به ظرفیت‌های اقتصادی، فرهنگی و جغرافیایی مشترک، پیش‌بینی می‌شود که روابط دو کشور در آینده نزدیک به سطح بالاتری ارتقا یابد. این سفر نشان‌دهنده عزم جدی ایران برای توسعه دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی با کشورهای منطقه است.
با اقدامات و برنامه‌های پیش‌رو، می‌توان امیدوار بود که همکاری‌های ایران و تاجیکستان در تمامی زمینه‌ها گسترش یابد و به سطح جدیدی از مشارکت استراتژیک برسد.
